Марко Поло бол Ази тив руу аялсныхаа дараа дэлхийн олон янз байдлын тухай ном бичсэн Италийн худалдаачин, аялагч юм.
Худалдаачин, аялагчдын гэр бүлМарко Поло 1254 онд Венец хотод төрсөн. Тэрээр адал явдалт зан авир, сониуч зангаа аав Никколо, авга ах Маттео Поло нараас өвлөн авсан бөгөөд тэд бас тэнүүчлэлд олон цаг зарцуулдаг байжээ.
Эртний 1250-иад оны үед Поло ахан дүүс Константинополь руу явж хэдэн жилийн турш худалдаа наймаа эрхэлж байсан хэмээжээ. 1260 онд Никколо, Маттео барааг авахаар Ази руу явж, буцах замдаа Европын соёлыг сонирхож байсан Монгол хаан Хубилайн орших газарт санамсаргүй байдлаар очжээ. Христийн шашны ёс заншлын талаар сонссон хаан зочиддоо хамба лам руу захидал илгээхийг зааварлав. Хубилай болон түүний язгууртнууд пап лам болон бусад хүмүүсийг "паганчуудын итгэл үнэмшил нь бүрэн хуурамч гэдэгт итгүүлж" зуун хань нөхөр, ухаалаг, эрдэмтэн судлаачдыг илгээвэл баптисм хүртэх болно гэж хэлжээ. Түүнчлэн нэг нөхцөл бол Хубилай дэнлүүний тос авчрах явдал байв. Поло ах нар түүний даалгаврыг биелүүлэхээр тохиролцсон боловч тэд замдаа явж байх үед Ромын Пап лам Клемент IV нас баржээ. Кардиналууд шинэ хамба лам сонгохыг хүлээж байгаад элч нар гэр лүүгээ явав.
Никколо Венецээс явахдаа эхнэр нь жирэмсэн эсэхийг нарийн мэдээгүй байна. Гэхдээ гэртээ буцаж ирэхдэж 15 настай хүүгээ харав. Маркогийн ээж хэдэн жилийн өмнө нас барсан тул авга эгч нь хүүг өсгөжээ. Хубилайн ордон руу буцах цаг болоход Марко аав, авга ахтайгаа хамт явахаар болсон аж.
Поло гэртээ хоёр жил амьдарсан ч шинэ хамба лам сонгогдоогүй тул папаас (ирээдүйн пап Грегори X) адис авч, Ариун сүмийн дэнлүүний тосноос авч, хоёр ламтай хамт Хубилай руу явав.
Хятад руу гарах зам
Аялагчид Арменийн Бага Лаяас хотод ирэхэд дайн эхэлжээ. Лам нар айж, буцахаар яарч, Поло аялалаа цаашаа үргэлжлүүлэв. Тэд орон нутгийн хэлийг сайн мэддэг, өөрсдийгөө сайн дипломатч гэж үздэг байсан бөгөөд аюулгүй байдлыг хангаж өгдөг Хубилай хааны алтан пайзтай байжээ.
Армениас эхлэн Туркмэний нутаг (орчин үеийн Туркийн нутаг дэвсгэр) руу яван, Их Арменийг туулж Анатолид хүрч ирэв. Тэнд Марко Поло Бороос үерийн дараа Арарат ууланд морилсон Ноагийн хөвөгч усан онгоцны талаар илүү ихийг мэдэхийг хичээжээ.
Тебриз, Сава, Керман хотыг дамжиж аялагчид хөлөг онгоцонд сууж Ормуз хотод хүрэв. Марко Поло боомтыг дараах байдлаар тайлбарлажээ. "Тэдний холбоосууд муу, олон хүн төмөр хадаасаар бэхлээгүй, харин Энэтхэгийн самарны холтсон олсоор оёжээ" хэмээсэн байдаг.
Поло Керман руу буцаж, Их Торгоны замын дагуу Кобинан, Сапурган хотуудыг туулж, Тайкан хотод хүрэв. Үүний дараа баянбүрд болсон Бадахшанд очсон нь элсэн цөлөөр удаан аялсны дараа аялагч жуулчид үлэмжийн тансаг санагджээ. Гэнэт Марко Поло өвчинд нэрвэгдэж, Венецичүүд Бадахшанд бүтэн жилийн турш байсанаар өвчнөө илааршуулсан.
Эрүүл мэндээ сайжруулахын тулд Марко Памир руу явахыг зөвлөсөн ч уулын нуруугаар дамжин Вахан нутагт ирэв.
Их Торгоны замын ачаа тээврийн чухал цэг болох Хотан хотод уулаар өнгөрөх хүнд хэцүү замыг даван туулж, хоол хүнс олж авсны дараа Полосууд Хубилай хааны эзэмшил нутгийн дагуу хөдөлжээ. Орон нутгийн хүмүүс үүнийг үхлийн цөл гэж нэрлэдэг байсан тул тэнд хоол, ус олох бараг боломжгүй байсан тул хүмүүс ихэвчлэн төөрч, ялангуяа хүчтэй салхитай үед аюулд өртдөг байв.
Тангуд мужид очсон Марко Поло орон нутгийн иргэдийн шашны зан заншлыг сонирхож эхэлжээ. Тэр буддын шашны шүтээнүүд, үхэгсдийг шатаах зан үйлд ихэд дурлаж үздэг байсан. Камулын ойролцоох газарт Венецичууд асбестыг сонирхож эхэлжээ.
Асбест нь тухайн үед маш үнэтэй даавуугаар хийсэн эд бөгөөд Марко Поло Европчуудын хувьд жинхэнэ нээлт хийсэн, учир нь баруунд асбестын талаар бараг мэддэггүй байсан бөгөөд үүний тухай яриа нь домог, оньсого зэргээр баяжигдсан байдаг.
Марко Поло аав, авга ахын хамт Канпичион хотод ирсний дараа тэд дахин нэг жил оршин суухаар шийджээ. Түүхч Оливье Жермен-Тома хэлэхдээ, Венецийн нэгэн залуу залуу бүсгүйд дурлаж, шоронд оров. Суллагдахын тулд бэлэг өгч, дараа нь хотоос хурдан явжээ хэмээсэн нь бий.
ЛанЖоу хотод морьт отрядынхан Хубилай хааныпаас итгэмжлэгдсэн аялагчидтай уулзав. Аялагчид аялалын үлдсэн 40 хоногийг эзэн хааны ордонд ая тухтай өнгөрөөж, тэдний аялал нийтдээ гурван жил хагас үргэлжилсэн байна.
Хубилай хааны шүүхэд үйлчлэх
Хубилай хааны зуны ордон буй Чанду (Шанду) хотод Поло гэр бүлийг чин сэтгэлээсээ угтан авч, аяллын талаар асууж, тэдний авчирсан дэнлүүний тосыг баяртай хүлээн авч Венецичуудыг хүндэтгэн хүндэтгэлийн найр зохион байгуулав. Никколо Поло Марконыг эзэн хаантай танилцуулсан байна.
Удалгүй Хубилай хаанаас хүсэлт гаргасны улмаас Марко Поло Каражанд элч илгээв. Марко юу болж байгааг анхааралтай ажиглаж, сэтгэгдлээ бичиж Хубилай хаантай хуваалцахаар Каражанаас авчирсан материалыг нарийвчлан авч үзэхээр буцаж ирэв.
Хяналт шалгалт хийсэн Марко Поло, Хубилай хааны шүүхийн хүмүүсийн атаархлыг төрүүлэв. Нэмж хэлэхэд, Маркогийн хувьд шинэ улс орны хэл, зан заншлыг хурдан эзэмшсэн бөгөөд эзэн хаан түүнийг хурдан сэтгэдэг ухаалаг байдагт хүндэлдэг байжээ.
Марко Пологийн хоёр дахь аялал орчин үеийн Сычуань мужийн нутгаар аялсан явдал байв. Залуу эр Шар мөрнийг гатлан Хятад даяар аялж, зургаан сарын дараа зорилгодоо хүрэв. Энэ аялалын үеэр тэрээр хулсыг нарийвчлан дүрсэлсэн бөгөөд хүмүүс зэрлэг амьтдыг айлгахаар гал түлдэг болохыг дурдав. Мөн Марко нутгийн эдгээгчид, илбэчид өвчтэй хүмүүсийн сүнснүүдээс муу сүнсийг зайлуулах аргыг хэрэглэдэгийг гайхаж байв.
Эзэн хааны зааврын дагуу хийсэн дараагийн томоохон аялал бол Ханжоу (Кинсай) руу хийсэн аялал бөгөөд арслан сийлсэн үзэсгэлэнтэй саарал гантиг гүүрэн дундуур явав. Гүүр одоог хүртэл оршин тогтносоор байгаа бөгөөд Венецийн аялагчдын нэрэмжит гэж нэрлэгддэг.
Тэр үед ХанЖоу бол том, чинээлэг хот байжээ. Поло тэнд олон гүүр, байшин, угаалгын өрөө, түүнчлэн чулуу, тоосгоор хучсан гудамжуудыг харсан. Байшингийн хаалганууд дээр хэдэн хүн амьдардаг, хичнээн адуутай байгаа тухай бичигдсэн байдаг. Энэ нь захирагчид эд хөрөнгөө илүү сайн хянахад тусалдаг болохыг Поло тэмдэглэв. Энэ хотод том чулуун цамхаг байсан бөгөөд галын үед нуржээ. Марко Поло мөн ХанЖоу гар урчууд, худалдаачидтай цаасан мөнгөөр арилжаа хийсэн тухай тэмдэглэжээ. Аялагчид нь хуучин Манга улсын хааны ордон, алтаар барьж усан оргилуур, нуураар хүрээлэгдсэн цэцэрлэгт хүрээлэнг онцгой сэтгэгдэл төрүүлсэн тухай өгүүлсэн нь бий.
Марко Поло орон нутгийн оршин суугчдын түүхийг сонсч, өөр өөр хотууд болон ойр орчмын газар нутгийн талаар аль болох ихийг сурахыг хичээгээд хожим "Дэлхийн гайхамшигт ном" бичжээ. Түүхчид одоо ч аль нутаг дэвсгэрийн талаар маргаантай байсаар байна.
Хубилай хаан сониуч зантай байсан бөгөөд хүндэтгэлийн шинж тэмдэг болгон Полог Зянсу мужийн Яньжоу хотын захирагчаар томилсон байна. Венеци залуу гурван жилийн турш үүргээ гүйцэтгэж байсан боловч номондоо энэ хотын талаар хэдхэн хуудас бичсэн байв. Түүхчид үүнийг хүчнээс илүү аялах сонирхолтой байсантай холбон тайлбарладаг. Марко Поло Энэтхэгт очиж, түүний ёс заншилтай танилцахыг мөрөөддөг байсан тул Хубилай хаан түүнийг явахыг зөвшөөрөв. Энэтхэг улс тодорхой хил хязгаартай улс биш харин газар нутаг гэж нэрлэдэг байсан бөгөөд аялагчид хаана байрлах тухай өөрийн гэсэн үзэл баримтлалтай байжээ. Марко Пологийн хувьд энэ бол Мьянмар байсан.
Венеци рүү буцах
Венецийн иргэн Хубилай хаанд 17 жилийн турш үйлчилж, дорнын ажил хийх, аялж, дорно дахины соёл, ёс заншлыг дүрслэн харуулдаг байжээ. Энэ хугацаанд захирагч хөгширч, Пологийн байр суурь тогтворгүй болоход тэрээр гэртээ харих цаг болжээ хэмээсэн юм.
Хубилай хаан үүнд дургүйцэж тэднээс салав. Эцэст нь тэрээр гүнж Кокачинтай гэрлэхийг хүссэн Персийн захирагч Аргоныг дагалдан явахыг тэдэнд зааварлав. Тэд Энэтхэгийн далайгаар аялж, Чианба (орчин үеийн Вьетнам) хаант улсад очиж, Малакагийн давалгаар Суматра хүрч, тэндээс Цейлонд очив. Аялалын зорилго нь Ормуз хотод ирээд, Хубилай хаан нас барсныг мэдээд аялагчид эцэст нь чөлөөлөгдсөн байна.
1295 онд Поло Венецид 26 жилийн дараа ирсэн байв. Эх оронд нь тэднийг нас барсан гэж тэмдэглэжээ. Полог удаан хугацаагаар таньж мэдэхгүй байсан ч удалгүй алдартай, нэр хүндтэй хүмүүс болж чадсан юм.
Р.Сайхан-Уул
Энэ мэдээ танд таалагдаж байвал LIKE хийгээрэй. Танд баярлалаа.
